Die Lieder Neidharts

Winterlied 3

I

Kint, bereitet iuch der sliten ûf daz îs!                              Kinder, rüstet euren Schlitten für das Eis!

da ist der leide winder kalt:                                              Der trübe Winter ist kalt:

der hât uns der wünneclîchen bluomen vil benommen.       Der hat uns viele wunderschöne Blumen genommen.

manger grüenen linden stênt ir tolden grîs;                         Manch grüner Linde Wipfel steht grau;

unbesungen ist der walt:                                                   nicht mit Gesang erfüllt ist der Wald:

daz ist allez von des rîfen ungenâden komen.                    Das ist alles von dem erbarmungslosen Reif gekommen.

mugt ir schouwen, wie er hât die heide erzogen?              Wollt ihr sehen, wie er die Wiese überzogen hat?

diust von sînen schulden val.                                            Die ist durch seine Schuld verwelkt.

dar zuo sint die nahtigal                                                   Dazu sind die Nachtigallen

alle ir wec gevlogen.                                                       alle weggeflogen.

II

Wol bedörfte ich mîner wîsen vriunde rât                        Jetzt bedürfte ich meiner weisen Freunde Rat

umbe ein dinc, als ich iu sage,                                         für eine Sache, die ich euch sagen werde,

daz si rieten, wâ diu kint ir vreuden sollten phlegen.         was sie rieten ist, daß die Kinder ihre Freuden pflegen sollten.

Megenwart der wîten stuben eine hât:                             Megenwart hat ein großes Zimmer:

obz iu allen wol behage,                                                 Das ist für alle gut,

dar sul wir den gofenanz des vîretages legen.                  da können wir den Stubentanz am Feiertag tanzen.

ez ist sîner tohter wille, kom wir dar.                              Seine Tochter will, daß wir dorthin kommen.

ir sultz alle ein ander sagen.                                            Ihr sollt es alle den anderen sagen.

einen tanz alum die schragen                                          Einen Tanz um die Tischbeine

brüevet Engelmâr.                                                         erwägt Engelmar.

III

Wer nâch Künegunde gê, des wert enein!                     Wer zu Künegunde geht, darüber werdet euch einig!

der was ie nâch tanze wê;                                             Sie wünscht zu tanzen;

ez wirt uns verwizzen, ist daz man ir niht enseit.              Sie wird uns vorwerfen, daß man ihr nicht bescheid sagt.

Gîsel, ginc nâch Jiuten hin und sage in zwein,                 Gisel, geh zu Jiuten und sage den Zweien,

sprich, daz Elle mit in gê!                                              daß Elle mit ihnen gehen soll!

ez ist zwischen mir und in ein starkiu sicherheit.              Es ist zwischen mir und ihm ein starkes Bündnis.

kint, vergiz durch niemen Hädewîgen dâ,                       Kind, vergiß niemals Hädewigen dort,

bit si balde mit in gân!                                                   bitte sie, bald mit ihm zu gehen!

einen site si sulen lân:                                                    Eine Art soll sie unterlassen:

binden ûf die brâ.                                                         Das Tuch bis auf die Brauen herunterzuziehen.

IV

Got gebiete den jungen wîben über al,                          Gott gebiete den jungen Frauen überall,

die der mâze wellen sîn,                                                die das Maß sein wollen,

daz si hôchgemuoten mannen holdez herze tragen,         daß sie edle Männern treu im Herzen tragen,

ruckenz vorne hôher, hinden hin ze tal,                          vorne soll es höher gerückt werden, hinten tiefer,

decken baz daz näckelîn!                                              bedeckt sein soll der Nacken!

war zuo sol ein tehtier âne ein collier umbe den kragen? Wozu soll sie eine Kopfbedeckung tragen ohne einen Koller

                                                                                     um den Hals?

wîp sint sicher um daz houbet her gewesen,                    Frauen sind sich um ihren Kopf herum sicher gewesen,

daz et in daz niemen brach.                                            daß es ihnen niemand nahm.

swaz in anderswâ geschach,                                          Was ihnen anderswo geschah,

des sints ouch genesen.                                                  Das ist auch überstanden.

V

Eppe zuhte Geppen Gumpen ab der hant;                      Eppe schlug Geppen den Gumpen aus der Hand;

des half im sîn drischelstap:                                            dabei half ihm sein Dreschknüppel:

doch geschiet ez mit der riutel meister Adelber.              Doch geschieht es mit der Pflugreute des Meister Adelber.

daz was allez umbe ein ei, daz Ruopreht vant                 Das geschah alles um ein Ei, welches Rouprecht fand

(jâ, waen, imz der tievel gap):                                        (ja, wehe, das gab ihm der Teufel):

dâ mit drôte er im ze werfen allez jenenther.                   Damit drohte er zu werfen von jener Seite her.

Eppe der was beidiu zornic unde kal;                             Eppe, der war beides, zornig und kahlköpfig;

übellîchen sprach er: "tratz!"                                           böse sprach er: "Trotzdem!"

Ruopreht warf imz an den glatz,                                     Rouprecht warf es ihm an die Glatze,

daz ez ran ze tal.                                                           Daß es daran herunterrann.

VI

[Frideliep bî Götelinde wolde gân:                                Fridlieb wollte zu Götelinde gehen:

des hat Engelmâr gedâht.                                             Das dachte Engelmar.

will iuch niht verdriezen, ich sage iu daz ende gar:         Ich will euch nicht verdrießlich machen, ich sage euch,

                                                                                  wie es zu Ende ging:

Eberhart der meier muoste ez understân;                     Eberhart der Meier mußte es unterbinden;

der wart zuo der suone brâht:                                     Der schlichtete den Streit:

anders waere ir beider hende ein ander in daz hâr.      Sonst wären sich beide mit den Händen in die Haare gegangen.

zwein vil oeden ganzen giengen sî gelîch                     Wie zwei dumme Gänse, gingen sie gleich

gein ein ander al den tac.                                            gegeneinander den ganzen Tag.

der des voresingens phlac,                                         Der vorzusingen pflegte,

daz was Friderîch.]                                                    das war Friderich.]

VII

Hie envor dô stuont sô schône mir mîn hâr,                Vorher, da stand so schön mir mein Haar,

umbe und umbe gie der spân.                                     rund herum hingen die Locken.

des vergaz ich, sît man mich ein hûs besorgen hiez:     Das verlor ich, seitdem man mich einen Haushalt führen ließ:

salz und koren muoz ich koufen durch daz jâr.           Salz und Korn muß ich kaufen durch das Jahr.

wê, waz het ich im getân,                                          Weh, was habe ich ihm getan,

der mich tumben ie von êrste in disen kumber stiez?   der mich Dummen zuerst in diesen Kummer stieß?

mîne schulde wâren kleine wider in.                           Meine Schuld gegen ihn war klein.

mîne vlüeche sint niht smal,                                        Meine Flüche sind groß,

swanne ich dâ ze Riuwental                                       wenn ich da in Reuental

unberâten bin.                                                           dem Mangel preisgegeben bin.